Aris de Heer: De grootste dammer uit de 19e eeuw
door Jan de Ruiter
LEVEN
Van Aris de Heer, geboren te Schermerhorn op 30 december 1805[1] en overleden te Middenbeemster op 15 mei 1874, de sterkste en beroemdste dammer uit de 19e eeuw, is weinig bekend. In de Beemster vertelde men dat Aris de Heer aanvankelijk onderwijzer zou worden[2], maar dat de familie van zijn eerste vrouw hem overhaalde veehouder (vetweider) in de Beemster te worden. Hij was twee keer getrouwd, achtereenvolgens met Jannetje Hoogland, op 14 mei 1826, en Neeltje Beets, op 18 augustus 1841, en kreeg in totaal 10 zoons en 5 dochters. Een vijftal kinderen overleed echter direct bij of vlak na de geboorte. Drie van zijn zoons werden ook bekende dammers:
Klaas de Heer 28.07.1829—18.09.1904 (winnaar van vele toernooien; deelnemer aan WK 1886) |
|
Cornelis de Heer 08.12.1845—20.11.1891 | |
Jan de Heer 10.07.1860—02.11.1936 (voorzitter damclub Aris de Heer in 1906) |
Aris de Heer – uit Het Damspel april 1906:
We bekijken zijn prestaties op dam- en schaakbord maar proberen ook dichter bij de persoon Aris de Heer te komen.
- Stamboom
De voorouders van Aris kwamen uit de Schermer, Aris verhuisde waarschijnlijk vanwege zijn huwelijk in 1826 naar de Beemster (bijna al zijn andere broers en zussen zijn in Schermerhorn blijven wonen). We starten het overzicht met de grootouders van Aris.
Aris Klaasz. de Heer, geboortedatum omstreeks 1740. Beroep: Landman. Aris Klaasz. is overleden op donderdag 2 juni 1814, 74 jaar oud. Aris Klaasz. was driemaal getrouwd: Wijntje Ariens Willegrijp; Nantje Klaas en Kaatje v.d. Burg.
Kinderen van Aris Klaasz. de Heer en Wijntje Ariens Willegrijp: | ||||
1 | Duifje de Heer, | geboren op woensdag 22 oktober 1766. | ||
2 | Aryen de Heer, | geboren op zaterdag 7 oktober 1769. | ||
3 | Klaas Arisz. de Heer, | geboren op vrijdag 10 september 1773 in Zuid-Schermer. Klaas Arisz. is overleden op maandag 7 april 1845, 71 jaar oud. | ||
4 | Trijntje de Heer, | geboren op dinsdag 29 augustus 1775. | ||
Kind van Aris Klaasz. de Heer en Nantje Klaas | ||||
5 | Jacob de Heer, | geboren op donderdag 20 april 1780. |
3 Klaas Arisz. de Heer, geboren op vrijdag 10 september 1773 in Zuid-Schermer. Klaas Arisz. is overleden op maandag 7 april 1845, 71 jaar oud.
Klaas Arisz. trouwde, 29 jaar oud, op zondag 7 november 1802 met Trijntje Dirks Schermer. Trijntje Dirks is overleden op vrijdag 26 maart 1819.
Kinderen van Klaas Arisz. de Heer en Trijntje Dirks Schermer: | ||||
3.1 | Dirk de Heer. | |||
3.2 | Sijtje de Heer. | |||
3.3 | Cornelis de Heer. | |||
3.4 | Aris de Heer, |
geboren op maandag 30 december 1805 in Schermerhorn. Aris is overleden op vrijdag 15 mei 1874 in Midden Beemster, 68 jaar oud. |
Doopakte van Aris de Heer:
3.4 Aris de Heer, geboren op maandag 30 december 1805 in Schermerhorn. Aris is overleden op vrijdag 15 mei 1874 in Middenbeemster, 68 jaar oud.
Aris: Trouwde, 20 jaar oud, op Pinksterzondag 14 mei 1826 in Middenbeemster met Jantje (Jannetje) Hoogland, 24 jaar oud, geboren op zondag 31 januari 1802 als dochter van Gerrit Hoogland en Neeltje Hoogetoorn. Jannetje is overleden op woensdag 5 juni 1838 in Middenbeemster, 36 jaar oud.
Trouwde, 35 jaar oud, op zondag 22 augustus 1841 in Middenbeemster met Neeltje Beets, 20 jaar oud, geboren op Paaszondag 22 april 1821 in Middenbeemster als dochter van Cornelis Beets en Maartje Knip. Neeltje is overleden op woensdag 28 februari 1877 in Middenbeemster, 55 jaar oud.
Kinderen van Aris de Heer en Jannetje Hoogland: | ||||
3.4.1 | Klaas de Heer, | geboren op donderdag 18 juni 1829 in Middenbeemster. Klaas is overleden op zondag 18 september 1904, 75 jaar oud. | ||
3.4.2 | Gerrit de Heer, | geboren op 10 oktober 1831 in Middenbeemster. Gerrit is overleden op 2 januari 1832 in Middenbeemster. | ||
3.4.3 | Gerrit de Heer, | geboren op oudjaarsdag maandag 31 december 1832 in Middenbeemster. | ||
3.4.4 | Dirk de Heer, | geboren op maandag 23 november 1835 in Middenbeemster. | ||
3.4.5 | Lourens de Heer, | geboren op vrijdag 8 december 1837 in Middenbeemster. Lourens is overleden op 21 juni 1838 in Middenbeemster. |
Opregte Haarlemsche Courant 05.06.1838:
Kinderen van Aris de Heer en Neeltje Beets: | ||||
3.4.6 | Trijntje de Heer, | geboren op dinsdag 22 maart 1842 in Middenbeemster. | ||
3.4.7 | Maartje de Heer, | geboren op vrijdag 19 april 1844 in Middenbeemster. | ||
3.4.8 | Cornelis de Heer, | geboren op maandag 8 december 1845 in Middenbeemster. Cornelis is overleden op vrijdag 20 november 1891, 45 jaar oud. | ||
3.4.9 | Sijtje de Heer, | geboren op vrijdag 24 november 1848 in Middenbeemster. | ||
3.4.10 | Simon de Heer, | geboren op donderdag 27 maart 1851 in Middenbeemster. Simon is overleden op maandag 22 december 1851, 0 jaar oud. | ||
3.4.11 | Aagje de Heer, | geboren op donderdag 21 oktober 1852 in Middenbeemster. | ||
3.4.12 | Simon de Heer, | geboren op dinsdag 27 mei 1855 in Middenbeemster. Simon is overleden op woensdag 10 juli 1861, 6 jaar oud. | ||
3.4.13 | Mietje de Heer, | geboren op maandag 19 oktober 1857 in Middenbeemster. Mietje is overleden op vrijdag 20 juli 1860, 2 jaar oud. | ||
3.4.14 | Jan de Heer, | geboren op dinsdag 10 juli 1860 in Middenbeemster. Jan is overleden op maandag 2 november 1936, 76 jaar oud. | ||
3.4.15 | Simon de Heer, | geboren op donderdag 19 maart 1863 in Middenbeemster. |
Purmerender Courant 07.03.1877: | Handtekening van Aris de Heer: | |
- Landbouwer, landman, veehouder, vetweider en openbare functies
Aris werd een welvarend man, kocht een groot stuk land en de stolp ‘Het Hofje” aan de Mijzerweg, hoek Westdijk, in Noord-Beemster en werd vetweider[3]. In trouw- en geboorteaktes wordt zijn beroep als volgt beschreven:
1826/1832 Landbouwer
1835/1848 Landman
1851/1874 Veehouder
Rond 1857 betrok de familie De Heer de Boreelhoeve aan de Jisperweg, hoek Schermerhorn. Deze boerderij werd tot 1990 door de familie de Heer bewoond[4]. Hij bezat ook een boerderij te Middenbeemster gelegen aan de Jisperweg, hoek Noordringdijk (tegenwoordig de Noorddijk).
In trouw- en geboorteaktes wordt zijn woonplaats-adres als volgt beschreven:
1805/1826 Schermerhorn
1829/1841 Beemster
1842/1848 Beemster, Jisperweg
1851/1852 Beemster, Jisperweg Nr. 246
1855/1874 Beemster, Jisperweg Nr. 61, Wijk C
------------
In ‘de Nieuwe Schouwschuit’ van November 2019 verscheen een artikel over Aris de Heer, en in mindere mate Klaas en andere dammers en damclub ‘Aris de Heer’, waarin wordt het eigendom van Aris als volgt is beschreven (Aris de Heer: dammer op wereldniveau; door John Dehé; blz. 22/32)
‘Over de plek waar Aris en zijn gezin woonden, bestaat nog wel wat verwarring. Die verwarring is vermoedelijk ontstaan doordat de huisnummering in de Beemster met flinke regelmaat veranderd werd.
Maar de aktes die opgesteld werden bij het overlijden van Jannetje en het huwelijk met Neeltje laten weinig twijfel over de stukken grond die Aris bezat, de dijkkavels 98 en 99. Daarop stonden – omgeven door weilanden, een moestuin en een boomgaard – twee boerenhofstedes. Eén helemaal op het eind van de Jisperweg (nummer 1), tegen de noordelijke Omringdijk aan en een tweede aan de westelijke Omringdijk: ‘Het Hofje’.’
Het Hofje bestaat inmiddels niet meer, maar was een van de oudste boerderijen in de Beemster. Het heeft gediend als schuilkerk. Ger Ernsting schreef daarover in De Nieuwe Schouwschuit van maart 2012 (Ger Ernsting in DNS, 10e jrg. Maart 2012, p. 10-18).
Klaas Weeshof, schuilkerk 'Het Hofje' aan de Westdijk. (Olieverf op paneel, ca. 1865, collectie HGB foto Marianne Slot-Dekker)
Hij kwam in 1844 in het polderbestuur als Hoofd Ingelanden, bleef lange tijd in dit bestuur, en nam uit dien hoofde een dambord als wapen aan[5]. Uit een verkiezingsadvertentie in febr. 1875, bijna een jaar na zijn overlijden, blijkt dat zijn plaats dan pas wordt ingevuld. Een compleet overzicht van al zijn bestuursfunctie is nog niet voorhanden. In 1856, Algeemen Weekblad 21.05.1856, blijkt dat hij zelfs op de kieslijst stond voor twee zetels der Provinciale Staten van Noord/Holland. Hij kreeg slechts 3 stemmen.
In 1864, 1866 en 1868[6] is te lezen hoe Aris de Heer, tesamen met een eental andere, zijn steun geeft voor de verkiezing van Mr. W. Baron Van Goltstein als Lid van de 2e Kamer van de Staten/Generaal.
Purmerender Courant 28.11.1855 | ||
Algemeen Weekblad 20.02.1856: |
Raadslid
Ook was hij lid van de gemeenteraad van Middenbeemster.
Purmerender Courant 09.07.1873: |
Op 17.10.1851 werd hij samen met Jacob Edel in het gemeentebestuur ge/herkozen, maar ook in 1847 was Aris al raadslid en in deze hoedanigheid betrokken bij een schoolstrijd om de benoeming van een onderwijzer op de school in Westbeemster. Op deze school waren veel katholieken en een groep katholieken richtte zich tot de staatsraad om één van de twee katholieke sollicitanten benoemd te krijgen. Het gemeentebestuur benoemde echter Pieter Paaser, de niet-katholieke gegadigde. De Staatsraad legde de kwestie voor aan het ministerie en de minister adviseerde om de benoeming in te trekken en een katholiek te benoemen. De gemeenteraad bleef echter bij haar standpunt en Aris de Heer diende als raadslid een voorstel in, als besluit van de raad van Beemster. Hij stelde hierin heel duidelijk, dat de benoeming volledig in overeenstemming was met de bestaande wetgeving. Alleen de raad is bevoegd om benoemingen te doen. Een landsadvocaat had dit stuk niet beter op kunnen stellen. Maar het antwoord loog er niet om: ”Volgens Gedeputeerde Staten berustte het voorstel van Aris de Heer op een dwaling, ten gevolge van hun mindere bekendheid met de wettelijke verordeningen, waarop zij zich beriepen”. De achterliggende gedachte was duidelijk: ‘Wat denkt zo’n stelletje boeren uit de Beemster wel? Om kort te gaan, B&W hield echter voet bij stuk, en ook hier behaalde Aris een overwinning.
Boerenbedrijf
De volgende tekst komt uit ‘Kronijkmatige en geschiedkundige beschrijving van Purmerende en omliggende dorpen, meren enz’ uit 1839 van G. van Sandwijk:
1837 – De landman Aris de Heer, aan den Jisperweg, bij den noordwestelijke ringdijk, verkocht in dit jaar aan den Heer J.C. Muller, vleeschhouwer in de Kalverstraat te Amsterdam, eene bij hem vetgeweide koe, die 1204 oude ponden schoon aan den haak woog”.
Hij won niet alleen prijzen met dammen maar ook met kaas maken en zijn koeien en hield zich bezig met de verbetering van de landbouw en bescherming van de boeren bij calamiteiten.
Purmerender Courant 29.09.1869: | Purmerender Courant 03.10.1869: | |
Opregte Haarlemsche Courant 31.12.1841 + 01.01.1842:
Het Heerenhuis of Huis der Gemeente te Middenbeemster:
Medeoprichter ‘Beemster Veefonds’ [7]
Regelmatig voorkomende veeziekten waaronder na de runderpest vooral de fatale longziekte, brachten tal van veehouders aan de rand van de afgrond. In 1840 heeft een particulier initiatief geleid tot de oprichting van het veefonds. Jacobus Bouman en zijn plaatsgenoten C. Boom, K. Admiraal, J. Edel Jz., Jac. Edel, C. Beetz Pz. en Aris de Heer hadden er hun schouders onder gezet. De omslagregeling bleek zo goed uitgedacht dat zelfs in het buitenland het ‘Beemster Veefonds’ op deze basis werd nagevolgd.
Een klein uitstapje naar Jacobus Bouman, boerenvoorman en geleerde, is op zijn plaats[8]:
Jacobus Bouman (20.01.1799-06.01.1877), was in 1850 één van de weinige boeren die op zijn boerderij “Het Rijperwapen” een studeerkamer en een grote bibliotheek met boeken had. Hij speelde fluit en viool, deed zijn leven lang weerkundige waarnemingen, had belangstelling voor taalkunde en was een enthousiast gelegenheidsdichter. Vrijwel alles had hij zichzelf geleerd, want veel meer opleiding dan de polderschool van meester Kals had hij niet gehad. In vrijwel elk bestuur in de Beemster blies hij zijn partij mee; in het polderbestuur, het kerkbestuur, de gemeenteraad en het bestuur van de Vereniging tot ‘Nut van het Algemeen’. En nadat de boeren weer eens werden geplaagd werden door veeziekten was hij in 1840, zie Algemeen Handelsblad 04.04.1840, de motor achter het Beemster Veefonds, waarin hij zijn collega’s organiseerde om zich tegen dergelijke stroppen onderling te verzekeren. Boerenorganisaties en belangenbehartiging van de boerenstand bestonden nog niet in die tijd. In 1848 ontstond de Hollandsche Maatschappij van Landbouw, als oudste landbouworganisatie in ons land. De adellijke elite ging min of meer met de eer strijken, maar Jacobus Bouwman kreeg als enige echte boer, en nog wel als pachtboer, zitting in het hoofdbestuur. Later deed hij zijn boerenbedrijf over aan zijn schoonzoon om zich vrij geheel aan de boerenzaak en zijn schrijverij te wijden. Hij publiceerde het grote geschiedwerk over de Beemster in 1857. Volgens eigen telling had hij 314 gedrukte publicaties op zijn naam, los van de vele handgeschreven aantekeningen waaronder zijn onuitgegeven levensverhaal “Zestig jaren op het land”.
• Schrijver van verslag ‘De reis van het Beemster damgezelschap’ in 1841
• Schrijver van twee gedichten bij het overlijden van Aris de Heer – zie verder
Jacobus Bouman - 1848 - geschilderd door Jan Kieft:
- Dagboeken[9]
Uit dagboekaantekeningen[10] van zijn zoon Dirk blijkt dat hij regelmatig in Amsterdam en Rotterdam kwam.
De dagboeken van Dirk de Heer (geboren 1835) bestaan uit 6 deeltjes welke de jaren 1867, 1868, 1869, 1872, 1873 en 1874 beslaan. Daarnaast is er nog een schriftje uit 1873 welk handelt over het Veefonds. De schriftjes meten ongeveer 8 bij 15 cm.. Dirk heeft in potlood heel kort en zakelijk allerlei gebeurtenissen vastgelegd zoals het bezoek aan een kerk, het op visite komen en gaan bij familie of vrienden, notities over geboorten en overlijden maar ook over de koop/verkoop van schapen, koeien, prijzen van boter, deklijsten etc. In een klein aantal vermeldingen komt Aris voor:
21.03.1867 Vader de Heer naar Rotterdam
30.12.1867 Naar het verjaardagsfeest van Vader de Heer
30.12.1868 Naar het verjaardagsfeest van Vader de Heer
??.??.1869 A. de Heer naar Jabob Bet(?)
30.12.1869 Naar het verjaardagsfeest van Vader de Heer
30.12.1872 Naar de Wogmeer en naar het verjaardagsfeest van Vader de Heer
30.12.1873 Naar het verjaardagsfeest van Vader de Heer
18.02.1874 Naar Vader de Heer op ’t Kopje
29.03.1874 Naar de Beemster te kerk en naar het tweede gebod bij Vader de Heer
15.05.1874 Vader de Heer overleden in den ouderdom van 68 jaar
17.05.1874 Vader de Heer begraven. Verjaardag van C. Hurks(?)
10.06.1874 Inventarisatie bij Moeder de Heer
14.08.1874 Moeder de Heer, Klaas en Cornelis de Heer met vrouw te gast gehad.
14.09.1874 Naar de Buurtverkooping der woningen en landerijen van Vader de Heer
17.09.1874 Boelhuis van huisraad en inboedel.
Veel wijzer worden we hier niet echt van. Het is jammer dat er geen boekje van 1870 (meer?) is, dit had licht kunnen werpen op het toernooi in Purmerend. Bij de boekjes bevindt zich een haarlok van Aris en een haarlok van Neeltje Beets. Uit de boekjes komt duidelijk naar voren dat Dirk nauwere banden onderhield met zijn schoonfamilie dan met de eigen familie.
De beroemde tekening door Simon de Heer uit 1937. Nog steeds te bewonderen in de hal van ’t Heerenhuis te Midden Beemster? Verblijfplaats anno 2019 is ongewis.
Links Jan de Heer, in het midden Anthoni Zomerdijk, rechts Klaas de Heer.
Bij deze afbeelding plaats ik tevens de uiterlijke kenmerken die tijdens een keuring voor de Nationale Militie op 26.04.1826 zijn vastgelegd:
Lengte[11] | : | 1 El; 7 Pm.; 0 Dm. 2 St. |
Aangezigt | : | Lang |
Voorhoofd | : | Breed |
Oogen | : | Blaauw |
Neus | : | Ordinair |
Mond | : | idem |
Kin | : | Rond |
Haar | : | Blond |
Wenkbraauwen | : | idem |
DAMMER en SCHAKER
- De overlevering
Tot juli 2002 stonden ons maar enkele gegevens ter beschikking waaruit we konden opmaken dat Aris een sterk dammer was. Volgens overlevering, die wellicht op legendevorming berust, was hij sinds 1822 gedurende een halve eeuw onoverwinnelijk[12] en zou hij al op 15 jarige leeftijd een 1ste plaats in een damwedstrijd hebben behaald. Volgens diezelfde overlevering was hij de bescheidenheid in persoon en de kalmte waarmee hij speelde dwong bewondering af. Vluggertjes speelde hij nooit, zette hij zich voor een partij, dan wist men reeds vooraf dat het een serieuze zou zijn en dat hij het bord alleen als overwinnaar zou verlaten, of minstens een remise zijn deel werd, want verliezen deed hij nooit. Hij zou vaak met 31-26[13] hebben geopend om daarna te proberen een hekstelling in te nemen. Zijn houding voor het bord was steeds kaarsrecht en onbeweeglijk. Op deze wijze is hij door zijn kleinzoon, de bekende kunstennaar Simon de Heer, afgebeeld op de grote tekening die in het ‘Heerenhuis’ te Middenbeemster hangt[14].
Verliezen deed Aris volgens de overlevering dus niet, het zou het ergste zijn wat hem kon overkomen[15]:
Aan het begin van de 20e eeuw heerste in een groot deel van Noord-Holland onder alle dammers een grote verering voor Aris de Heer. Zijn kracht als speler was in die tijd legendarisch. De volgende anekdote deed de ronde in dammerskringen aan het eind van de 19e eeuw en merkwaardig genoeg is opnieuw een Fransman van de partij[16]:
Daarnaast werd hem gevraagd een oordeel te geven over het boek van Ephraïm van Emden dat in 1848 een herdruk beleefde[17]:
Ook uit de inhoud van het gedicht van J. Bouman[18] en het overlijdensbericht in Sissa[19] valt af te leiden dat Aris een sterk dammer was.
Aris de Heer – door Simon de Heer: (van de website ‘Stichting Simon de Heer’)
- De toernooien
Zoals eerder vermeld bleef onze kennis van de sterkte van Aris op het dambord beperkt tot de bovenstaande gegevens. In juli 2002 ontdekte schrijver dezes in diverse kranten dat gedurende de jaren 1835 tot en met 1839 liefst 5 damtoernooien in Alkmaar plaats vonden. Niet dat hiermee is aangetoond dat Aris inderdaad 50 jaar ongeslagen bleef, wel tonen de uitslagen aan dat Aris inderdaad een dammer van zeer sterke kracht was en de legendes en verhalen wel degelijk een kern van waarheid bevatten. Aan een toernooi in 1837 nam Aris waarschijnlijk niet deel, althans zijn naam komt niet bij de prijswinnaars voor. Van een toernooi in 1838 is wel een advertentie maar geen uitslag gevonden. Het toernooi in 1839 toont aan hoe de andere dammers over de speelsterkte van Aris dachten.
ALKMAAR 23.07.1835
Opregte Haarlemsche Courant – 04.07.1835
De Ondergeteekende wonende in het Haarlemmer Wapen, van Alkmaar, staande op de Lange Nieuwe Sloot, Wijk B, No 157, voornemens zijnde om op Donderdag den 23sten Julij 1835, des voormiddags om 10 ure, te laten Verdammen een met Zilver gemonteerd fraai DAMBORD, met de daarbij behoorende dito Stukken, noodigd bij deze alle Heeren Liefhebbers uit om hieraan deel te nemen, endezelve met hunne tegenwoordigheid te kommen vereeren.
Alkmaar, Den 4 Julij 1835 | P.A. WALRAVEN Koffiehuis- en Billiarthouder |
Alkmaarsche Courant - 20.07.1835
De VERDAMMING van het met Zilver gemonteerd DAMBORD en dito STUKKEN zal op Donderdag den 23sten dezer eenen aanvang nemen, des morgens ten 10 ure; zie Haarlemsche Courant van den 4den Julij 1835.
P.A. WALRAVEN
Alkmaarsche Courant – 27.07.1835
Opregte Haarlemsche Courant 28.07.1835
De ondergetekende bijzonder te vreden, over het talrijk bezoek van alle kanten en de wijze van gepaste vrolijkheid, welke Hem op den 23sten Julij 1835 bij de Verdamming van het met Zilver gemonteerde Dambord en de dito Stukken mogt te beurt vallen; deelt hij aan het publiek het volgende mede:
Een aantal van Vier-en-twintig, zoo wel van mijn Stadgenoten en van alle zijde toegevloeide liefhebbers, begonnen des morgens alle tegelijk naar de prijs te dingen, waarop eindelijk na eene onvermoeiende poging, den Heer A. de Heer, woonachtig in de Beemster, des avonds den eervollen Prijs behaald heeft.
ALKMAAR | P.A. WALRAVEN |
Den 27 Julij 1835 | Koffijhuis en Billardhouder |
Alkmaarsche Courant 27.07.1835:
Alkmaarsche Courant 27.07.1835:
ALKMAAR 18.08.1836
Algemeen Handelsblad – 07.08.1836
Opregte Haarlemsche Courant – 09.08.1836
V E R D A M M I N G.
De ondergeteekende wonende in het Haarlemmer Wapen, te Alkmaar, aan de Lange Nieuwe Sloot, Wijk B, No 157, voornemens zijnde om op Donderdag den 18den Augustus 1836, des voormiddags om 10 ure, te laten verdammen: Een met Zilver gemonteerd fraai DAMBORD, met de daarbij behoorende uit Ivoor bewerkte STUKKEN, noodigt bij deze alle Heeren Liefhebbers uit, om hieraan deel te nemen, en hem met hunne tegenwoordigheid te vereeren.
Alkmaar | P.A. WALRAVEN |
6 Augustus 1836 | Koffijhuis en Billardhouder |
Alkmaarsche Courant – 15.08.1836
V E R D A M M I N G,
Van het met Zilver gemonteerd fraai DAMBORD en IJvoor bewerkte STUKKEN, zal op Donderdag den 18den Augustus 1836, eenen aanvang nemen des morgens ten 10 ure.
Zie Algemeen Handelsblad van 7 Aug. | P.A. WALRAVEN |
en Haarlemsche Courant van 9 Aug. 1836. |
Alkmaarsche Courant – 22.08.1836
De dampartij, welke den 18den Augustus 1836, ten mijnen huize heeft plaats gehad is niet tegenstaande, de groote toevloed der nieuwsgierigen met veel genoegen afgeloopen.
Alkmaar, 22 Augustus 1836 | P.A. WALRAVEN |
Zie Haarl. Courant van 23 Aug. 1836. |
Opregte Haarlemsche Courant – 23.08.1836
De dampartij, welke den 18den Augustus jl., ten Huize van P.A. WALRAVEN, Koffijhuishouder in het Haarlemmer Wapen, aan de Lange Nieuwsloot te Alkmaar, heeft plaats gehad, heeft de verwachting verre overtroffen; twintig van de meest geoefende Dammers hebben gewedijverd naar den prijs, vermeld in de Haarl. Cour. Van den 9den Augustus jl., en is na een tijdverloop van circa twaalf uren door den Heer A. de Heer, woonachtig in de Beemster, en de premie door den Heer J. Kales, in de Schermeer, Gemeente Oterleek, behaald geworden. Niettegenstaande den toevloed der menigte aanschouwers van hier en elders is dezelve Partij even als in het vorig jaar met veel genoegen afgeloopen.
Alkmaar, den 23sten Augustus 1836.
Alkmaarsche Courant 15.08.1836:
ALKMAAR 27.06.1839
Opregte Haarlemsche Courant 18.06.1839
JAARLIJKSCHE DAM-PARTIJ
De Ondergetekeende, wonende in het Haarlemmer Wapen, te Alkmaar, staande aan de Lange Nieuwe Sloot, in Wijk B, No. 157, voornemens zijnde om op Donderdag den 27sten Junij 1839, des voormiddags ten 10 ure, te laten verdammen : Een fraai DAMBORD, met de daarbij behoorende stukken met Zilver gemonteerd, hetwelk finaal zal vereerd worden, noodigt bij deze alle Heeren liefhebbers uit, om hieraan deel te nemen, en met hunne tegenwoordigheid te vereeren.
Alkmaar | P.A. WALRAVEN |
Den 18den Junij 1839 | Koffijhuis & Billardhouder |
Alkmaarsche Courant – 24.06.1839
L E E S H I E R !
De gewone Jaarlijksche DAM-PARTIJ zal op Donderdag den 27sten Junij 1839, in het Koffiehuis op de Lange Nieuwsloot, des morgens ten 10 ure plaas hebben, een uitmuntende PRIJS zal finaal vereerd worden.
P.A.. WALRAVEN, Koffijhuis & Billardhouder |
Alkmaarsche Courant – 01.07.1839
Opregte Haarlemsche Courant 02.07.1839
L E T W E L.
De uitmuntende Prijs van 27 Junij 1839, is in een tijdsverloop van Zestien uren, door den heer A. Blokdijk, Logementhouder in de Rijp eervol behaald.
De Heer A. de Heer woonachtig in de Beemster, werd door de spelers verzocht, door zijne zoo bijzondere ervarenheid in dit spel niet mede te dingen, hetgeen door hem werd aangenomen.
De menigte spelers en aanschouwers van alle kanten was groot, terwijl alles met gepaste vrolijkheid afliep.
ALKMAAR | P.A. WALRAVEN |
Den 1sten Julij 1839 | Koffijhuishouder |
Alkmaarsche Courant 24.06.1839:
Alkmaarsche Courant 01.07.1839:
Waar het dambord met de zilveren hoeken en de ivoren schijven, prijs 1836, zich anno 2019 bevinden is nog niet opgehelderd.
Tekening: W. Bank 2002:
De Heer A. de Heer woonachtig in de Beemster,
werd door de spelers verzocht,
door zijne zoo bijzondere ervarenheid in dit spel niet mede te dingen,
hetgeen door hem werd aangenomen
Wat kunnen we hier nog aan toe voegen? Zijn naam komt niet voor in de einduitslag van het toernooi in Alkmaar in 1837 en van het toernooi in 1838 is geen uitslag overgeleverd. Uit de periode 1835/mei1874 zijn in totaal 18 toernooien in Noord-Holland achterhaald. Van slechts 6 toernooien is de winnaar bekend:
Datum | Plaats | Winnaar | ||||
23.07.1835 | Alkmaar | nh | Heer, A, de | |||
18.08.1836 | Alkmaar | nh | Heer, A. de | |||
28.10.1836 | Avenhorn | nh | geen uitslag | |||
12.10.1837 | Alkmaar | nh | Kalis, J. | |||
13.09.1838 | Alkmaar | nh | geen uitslag | |||
27.06.1839 | Alkmaar | nh | Blokdijk, A. | |||
07.10.1839 | Hoorn | nh | geen uitslag | |||
04.02.1841 | Enkhuizen | nh | Heer, C. de | |||
04.03.1841 | Hoorn | nh | Singer, C. | |||
16.06.1841 | Rustenburg | nh | geen uitslag | |||
02.09.1841 | Bovenkarspel | nh | geen uitslag | |||
21.09.1841 | Medemblik | nh | geen uitslag | |||
30.09.1841 | Hoorn | nh | geen uitslag | |||
29.12.1841 | Hoorn | nh | geen uitslag | |||
20.10.1842 | Bovenkarspel | nh | geen uitslag | |||
23.04.1844 | Amsterdam | nh | geen uitslag | |||
17.09.1844 | Amsterdam | nh | geen uitslag | |||
19.02.1870 | Purmerend | nh | geen uitslag |
Een aantal plaatsen, met name Avenhorn en Rustenburg, liggen om de hoek van de Beemster.
De winnaar van Enkhuizen1841, C. de Heer, is waarschijnlijk een broer van Aris. Zie 3.3 in de stamboom.
Van Purmerend1870 is de uitslag niet bewaard, toch weten we zeker dat Aris de Heer het toernooi niet won:
Purmerender Courant – 23.02.1870
De einduitslag is niet gepubliceerd, maar volgens overlevering[20] zou zijn zoon Klaas als overwinnaar het strijdperk hebben verlaten. Waarom Aris niet mee speelde zal wel voor altijd een raadsel blijven. Trok hij zich misschien als gevolg van een ‘ligte ongesteldheid’ terug?
De prijs uit 1836 klinkt ons bekend in de oren. Tijdens de veiling in september 1874 bleven de ivoren schijven in het bezit van de familie. In het artikel in Trouw spreekt men over een dambord met zilveren hoeken en dat kan de prijs uit 1835 of 1836 zijn.
De waarheid omtrent de speelsterkte van Aris, zo lang verscholen gebleven in de archieven van maar liefst 3 kranten, na bijna 100 jaar na de eerste publicatie over Aris de Heer in Het Damspel, eindelijk onthuld[21].
Tevens het bewijs dat Aris inderdaad zeer sterk damde en alle verhalen over hem een kern van waarheid kunnen bevatten. Hij speelde zo sterk, dat zijn tegenstanders hem bijkans smeekten niet mee te spelen! Prachtig! Hoe hadden we tegen Aris aangekeken als het verhaal van het toernooi uit 1839 was overgeleverd? Had iemand dat dan geloofd? Maar 2 toernooiwinsten lijkt toch te mager om iemand te vragen om niet mee te spelen. Het kans niet anders of er zijn meer toernooien geweest. Daarnaast zal zijn faam mede gebaseerd zijn op vriendschappelijke partijen die hij in de Beemster, Alkmaar, Purmerend, Amsterdam en wie weet in Rotterdam speelde. Dat dit niet onlogisch is weten we uit de overgeleverde verhalen en het gedicht van Bouman. Ook de necrologie in Sissa[22], die kort na zijn overlijden verscheen, geeft hierover informatie:
- Beemster Damclub 1841 - 1897
In 1841 ondernemen 8 personen een reis die hen langs diverse plaatsen in Noord- en Zuid-Holland voert. Deze reis is beschreven door de bekende amateur-historicus Jacobus Bouman en deze aantekeningen zijn grotendeels terug te vinden in het blad ‘De Drie Meren’ van 22 februari en 28 maart 1936. Het originele verslag uit 1841 was rond 1960 nog in het bezit van een Beemster familie[23]. In 1871 schreef Bouman een herziene versie. Het verslag is interessant omdat het als titel draagt: “Reis van het Beemster Damgezelschap”. Onder de reizigers echter niet Aris de Heer, misschien omdat hij toen in beslag genomen werd door de voorbereidingen van zijn tweede huwelijk[24]. In het verslag wordt met geen woord over het damspel gerept.
We mogen aannemen dat Aris de Heer lid van deze club was, enig bewijs daarvoor ontbreekt echter. Wel was zijn zoon Klaas de Heer voorzitter van deze club. In 1861 heet de club Beemster Dam- en Schaakgenootschap[25]. In 1881, 1885, 1889, 1892 en 1895 organiseerde zij Dam- en Schaaktoernooien waarvan de aankondigingen en verslagen o.a. in de Purmerender Courant te vinden zijn.
In 1879 telt de club 40 leden[26] en pas in 1897 valt het doek[27]. In 1906 richt men in Middenbeemster de damclub “Aris de Heer” op, een terecht eerbetoon aan de grote meester.
- Schaakspeler / Sissa, schaakblad
Uit Sissa dat Aris en zijn oudste Klaas de dam- en schaakproblemen oplosten die in de laatste maanden van 1854 in het blad zijn opgenomen. Het is dan ook verleidelijk te stellen dat zij eind 1854 een abonnement op het blad namen. Aris en Klaas lossen naast alle damproblemen ook bijna alle schaakproblemen en eindspelen op die in 1855, 1857 en 1857 in het blad verschenen (en dat waren er heel wat!). Ook tonen zij hier en daar nevenvarianten en b.o.’s aan[28]. We mogen rustig stellen dat Aris ook een groot liefhebber van het schaakspel was. Na het overlijden van de inzender van de damproblemen, B.W. Blijdenstein, in 1857 plaatst Sissa tot 1873 geen damproblemen meer.
Sissa - 1856:
Aris en zijn zoon Klaas stuurden de oplossingen in van de volgende problemen:
1855 nrs. 7-23
1856 nrs. 24-35
1857 nrs. 1-17
In de periode 1858 / 1872 komen we Aris en Klaas niet meer als oplossers van schaakproblemen tegen. In 1873 en 1874 stuurt alleen Aris af en toe een oplossing van een damprobleem in. In 1873 geeft Aris aan op welke manier men in zijn omgeving damde. Hieruit blijkt dat ‘damrust’[29] zijn voorkeur genoot.
Sissa – 16.03.1873:
Daarnaast zien wij zijn naam nog genoemd in de uitgave van 09.03.1873
en in 1874, blz. 93 over de problemen 37 en 40 (uit een verloren gegane manuscript van Van Emden) waarvan de oplossing niet tot winst leidt:
Bij No. 40 had moeten staan welke schijf moet A spelen om B te verschalken. In casu was dit 20-25[32]. B is echter niet gedwongen om 40-35 te doen volgen.
Hij stuurde trouw de oplossingen in:
1873 nrs. 24-41, 44, 45, 46, 47
1874 nrs. 48, 49, 50
Het lijkt erop dat we van een damtechnische nalatenschap van Aris verstoken zijn (zie verder ‘Hekstellingstand’). Op schaakgebied ligt dit echter anders! In ‘Sissa’ van 1860[33] komen we twee partijen tegen waaraan de naam Aris gekoppeld is. Hij speelt deze samen met zijn zoon Klaas per correspondentie tegen A. de Lelie en J. Pinedo, Jun. beiden te Amsterdam. Ik toon de partijen zoals zij in Sissa zijn opgetekend:
Schaak bij briefwisseling
(No. LXXXIX. PHILIDORS VERDEDIGING)
Deze en de volgende partij werd gespeeld door de Heeren A. de Lelie en J. Pinedo, Jun. te Amsterdam tegen de Heeren A. en K. de Heer in den Beemster.
De Lelie en Pinedo | A. en K. de Heer | De Lelie en Pinedo | A. en K. de Heer | ||||||||||||||||
Wit | Zwart | Wit | Zwart | ||||||||||||||||
1e |
zet
|
E2 |
op
|
E4 | E7 |
op
|
E5 | 23e |
zet
|
G4 |
op
|
F5 | C7 |
op
|
C5 | ||||
2e |
,,
|
G1 |
,,
|
F3 | D7 |
,,
|
D6 | 24e |
,,
|
E2 |
,,
|
D2 | B8 |
,,
|
C7 | ||||
3e |
,,
|
F1 |
,,
|
C4 | F7 |
,,
|
F5 | 25e |
,,
|
A2 |
,,
|
A4 | E5 |
,,
|
F7 | ||||
4e |
,,
|
D2 |
,,
|
D4 | E5 |
nt.
|
D4 | 26e |
,,
|
D2 |
,,
|
D3 | E8 |
,,
|
E7 | ||||
5e |
,,
|
D1 |
nt.
|
D4 | B8 |
op
|
C6 | 27e |
,,
|
G2 |
,,
|
G3 | B7 |
,,
|
B6 | ||||
6e |
,,
|
D4 |
op
|
D3 | F5 |
nt.
|
E4 | 28e |
,,
|
D3 |
,,
|
D5 | E7 |
,,
|
E5 | ||||
7e |
,,
|
D3 |
nt.
|
E4 | † | D8 |
op
|
E7 | 29e |
,,
|
D5 |
nt.
|
E5 | F7 |
nt.
|
E5 | |||
8e |
,,
|
B1 |
op
|
C3 | C8 |
,,
|
F5 | 30e |
,,
|
F2 |
op
|
F4 | E5 |
op
|
F3 | † | |||
9e |
,,
|
E4 |
nt.
|
E7 | † | F8 |
nt.
|
E7 | 31e |
,,
|
G1 |
,,
|
G2 | F3 |
,,
|
D4 | |||
10e |
,,
|
0 - |
0
|
H7 |
op
|
H6 | 32e |
,,
|
E3 |
nt.
|
D4 | F6 |
nt.
|
D4 | |||||
11e |
,,
|
F1 |
op
|
E1 | 0-0 |
-0
|
33e |
,,
|
C1 |
op
|
E1 | D6 |
op
|
D5 | |||||
12e |
,,
|
C1 |
,,
|
E3 | E7 |
op
|
F6 | 34e |
,,
|
E1 |
,,
|
E6 | C5 |
,,
|
C4 | ||||
13e |
,,
|
C3 |
,,
|
B5 | F5 |
nt.
|
C2 | 35e |
,,
|
E6 |
,,
|
C6 | † | C7 |
,,
|
B8 | |||
14e |
,,
|
A1 |
,,
|
C1 | C2 |
op
|
F5 | 36e |
,,
|
G2 |
,,
|
F3 | D4 |
,,
|
C5 | ||||
15e |
,,
|
F3 |
op
|
D4 | C6 |
nt.
|
D4 | 37e |
,,
|
F5 |
,,
|
E6 | C5 |
,,
|
E7 | ||||
16e |
,,
|
B5 |
nt.
|
D4 | F5 |
op
|
D7 | 38e |
,,
|
H2 |
,,
|
H4 | E7 |
,,
|
F6 | ||||
17e |
,,
|
B2 |
op
|
B4 | G8 |
,,
|
E7 | 39e |
,,
|
H4 |
,,
|
H5 | C4 |
,,
|
C3 | ||||
18e |
,,
|
B4 |
,,
|
B5 | C8 |
,,
|
B8 | 40e |
,,
|
F3 |
,,
|
E2 | D5 |
,,
|
D4 | ||||
19e |
,,
|
D4 |
,,
|
E6 | D7 |
nt.
|
E6 | 41e |
,,
|
E2 |
,,
|
D3 | B8 |
,,
|
B7 | ||||
20e |
,,
|
C4 |
nt.
|
E6 | H8 |
op
|
E8 | Remise verklaart | |||||||||||
21e |
,,
|
E1 |
op
|
E2 | (1) | E7 |
,,
|
G6 | |||||||||||
(1) Verkiesbaar schijnt 21. C1-C2 | |||||||||||||||||||
22e |
,,
|
E6 | op | G4 | (2) | G6 |
op
|
E5 | (3) | ||||||||||
(2) Niet goed was 22. E6-F7, want dan | |||||||||||||||||||
volgt: G6-F4 met voordeel voor zwart | |||||||||||||||||||
(3) Mogt zwart nu G6-F4 spelen, kan | |||||||||||||||||||
met voordeel 23 E3 nt. A7† geschieden |
(No. XC. RAADSHEERSPEL)
A. en K. de Heer | De Lelie en Pinedo | A. en K. de Heer | De Lelie en Pinedo | ||||||||||||||||
Wit | Zwart | Wit | Zwart | ||||||||||||||||
1e |
zet
|
E2 |
op
|
E4 | E7 |
op
|
E5 | 31e |
zet
|
E3 |
op
|
D1 | G7 |
op
|
G5 | ||||
2e |
,,
|
F1 |
,,
|
C4 | G8 |
,,
|
F6 |
Het bevreemd ons, men niet eerder
|
|||||||||||
3e |
,,
|
D2 |
,,
|
D3 | F8 |
,,
|
C5 |
naar het hoofddoel van 't spel:
|
|||||||||||
4e |
,,
|
G1 |
,,
|
F3 | D7 |
,,
|
D6 |
den koning in 't nauw te brengen
|
|||||||||||
5e |
,,
|
C2 |
,,
|
C3 | H7 |
,,
|
H6 |
getracht heeft!
|
|||||||||||
6e |
,,
|
0-0 | 0-0 | 32e |
,,
|
A1 |
,,
|
B1 | G5 |
,,
|
G4 | ||||||||
7e |
,,
|
B2 |
op
|
B4 | C5 |
op
|
B6 | 33e |
,,
|
B1 |
,,
|
B3 | H6 |
,,
|
H5 | ||||
8e |
,,
|
C1 |
,,
|
B2 | A7 |
,,
|
A5 | 34e |
,,
|
F3 |
nt.
|
G4 | H5 |
nt.
|
G4 | ||||
9e |
,,
|
A2 |
,,
|
A3 | C7 |
,,
|
C6 | 35e |
,,
|
B3 |
op
|
G3 | G8 |
op
|
H8 | ||||
10e |
,,
|
C4 |
,,
|
B3 | B8 |
,,
|
A6 | 36e |
,,
|
H2 |
,,
|
H3 | † | G4 |
nt.
|
H3 | |||
11e |
,,
|
B1 |
,,
|
D2 | D8 |
,,
|
E7 | 37e |
,,
|
G3 |
nt.
|
H3 | † | F7 |
op
|
H7 | |||
12e |
,,
|
D2 |
,,
|
C4 | B6 |
,,
|
C7 | 38e |
,,
|
H3 |
nt.
|
H7 | F6 |
nt.
|
H7 | ||||
13e |
,,
|
C4 |
,,
|
E3 | C8 |
,,
|
E6 | 39e |
,,
|
C2 |
op
|
B3 | E8 |
op
|
G6 | ||||
14e |
,,
|
B3 |
nt.
|
E6 | F7 |
nt.
|
E6 | 40e |
,,
|
D2 |
,,
|
F1 | F8 |
,,
|
G8 | ||||
15e |
,,
|
D1 |
op
|
C2 | D6 |
op
|
D5 | 41e |
,,
|
G2 |
,,
|
G3 | G8 |
,,
|
A8 | ||||
16e |
,,
|
A1 |
,,
|
E1 | F8 |
,,
|
F7 | 42e |
,,
|
E1 |
,,
|
E2 | H7 |
,,
|
F6 | ||||
17e |
,,
|
F3 |
,,
|
D2 | A8 |
,,
|
F8 | 43e |
,,
|
B3 |
,,
|
B7 | A8 |
,,
|
D8 | ||||
18e |
,,
|
C2 |
,,
|
D1 | F6 |
,,
|
H7 | 44e |
,,
|
C1 |
,,
|
D2 | G6 |
,,
|
E8 | ||||
19e |
,,
|
F2 |
,,
|
F3 | C7 |
,,
|
B6 | 45e |
,,
|
D2 |
,,
|
G5 | D6 |
,,
|
E7 | ||||
20e |
,,
|
B4 |
nt.
|
A5 | B6 |
nt.
|
A5 | 46e |
,,
|
E2 |
,,
|
H2 | † | H8 |
,,
|
G8 | |||
21e |
,,
|
D2 |
op
|
B3 | A5 |
op
|
C7 | 47e |
,,
|
H2 |
,,
|
H6 | E8 |
,,
|
F7 | ||||
22e |
,,
|
E3 |
,,
|
C2 | A6 |
,,
|
C5 | 48e |
,,
|
B7 |
,,
|
C7 | A4 |
,,
|
C3 | ||||
23e |
,,
|
C2 |
,,
|
E3 | C5 |
,,
|
A4 | 49e |
,,
|
C7 |
nt.
|
E5 | C3 |
nt.
|
E4 | ||||
24e |
,,
|
D1 |
,,
|
C2 | C7 |
,,
|
D6 | 50e |
,,
|
G5 |
,,
|
F6 | E4 |
,,
|
F6 | ||||
25e |
,,
|
E1 |
op
|
A1 | H7 |
,,
|
F6 | 51e |
,,
|
D1 |
op
|
F2 | F7 |
,,
|
G7 | ||||
26e |
,,
|
B2 |
,,
|
C1 | B7 |
,,
|
B5 | 52e |
,,
|
E5 |
nt.
|
E6 | † | G7 |
op
|
F7 | |||
27e |
,,
|
F1 |
,,
|
E1 | C6 |
,,
|
C5 | 53e |
,,
|
E6 |
op
|
F5 | G8 |
,,
|
G7 | ||||
28e |
,,
|
C3 |
,,
|
C4 | B5 |
nt.
|
C4 | 54e |
,,
|
F2 |
,,
|
G4 | D8 |
,,
|
D6 | ||||
29e |
,,
|
B3 |
op
|
D2 | E7 |
op
|
E8 | 55e |
,,
|
G4 |
,,
|
E5 | F7 |
,,
|
E6 | ||||
30e |
,,
|
D3 |
nt.
|
C4 | D5 |
,,
|
D4 |
Zwart heeft gespeeld: 55e zet: F7-E6. zie de afbeelding
|
Wit geeft in zes zetten mat:
Het vervolg is in Sissa niet te vinden maar Aris en Klaas winnen als volgt:
56. F5-G6† G7-F8 57. H6-H8† f6-g8 na e6-g8 volgt h8xg8†, f6xg8 en g6-f7 mat. 58. E5-D7† D6xD7 op e6xd7 volgt g6xg8 mat 59. G6xE6 F8-G7 zwart heeft niets anders 60. H8xG8† G7-H7 61. E6-G6 mat.
In 1861 vergezelde hij zijn zoon Klaas naar Rotterdam, 12 juli-14 juli, waar Klaas op 14 juli tegen de officieuze wereldkampioen Anderssen twee partijen speelde (1x winst, 1x verlies)[34].
Maar er is nog een bewijs dat Aris, en Klaas, het schaakspel een zeer warm hart toedroegen. Uit de Purmerender Courant van 02.05.1855:
- De hekstellingstand
In de tijd van Aris was het noteren van dampartijen niet gewoon en het is daarom niet verwonderlijk dat er geen partijen of partijstanden zijn overgeleverd. Toch dook in “Het Damspel“ april, 1906 plotseling de volgende stand op (artikel over Aris de Heer):
In bovenstaande stand wint wit op prachtige wijze door 48-43 (26x37) 47-42 (37x48) 28-22 (17x28) 33x22 (24x42) 22-18 (13x22) 43-38 (42x33) 39x06 (48x30) 35x02!!! (N.B. de stand is bijoplosbaar door 49-43, 48-42, 36-31, 47-42, 28-22, 33x22, 22-18, 43-38, 39x06, 35x02). Het Damspel publiceerde in 1906 in het 2e nummer de stand bij het artikel over Aris de Heer met als bijschrift: ‘In dezen stand, deed Aris de Heer een schitterende combinatie, waarmede hij de partij uitmaakte’. Suggestief onder dit bijschrift: Middenbeemster 28 Sept. 1874. J. Bouman[35].
Deze stand heeft, mede door de strijd tussen de dambonden van J. de Haas en C.H. Broekkamp[36], heel wat stof doen opwaaien. Zonder verdere toelichting plaats Het Damspel in het volgende nummer de oplossing (de bijoplossing werd niet genoemd).
In ‘De Amsterdammer’ van 15 september 1907 komt C.H. Broekkamp op deze stand terug:
Op 31.07.1909 plaatst Ph. L. Battefeld de stand in zijn pas geopende damrubriek in de Telegraaf. Zonder op de voorgaande discussie in te gaan vermeldt hij opnieuw dat de combinatie is utgevoerd door Aris de Heer. De stand krijgt ook een plaatsje in de damrubriek van het ‘Zaansch Nieuws- en Advertentieblad’ van 10 Augustus 1909.
Nieuws van de Dag – 31.07.1909 – deel van de damrubriek:
Broekkamp klimt opnieuw in de pen[37] en noemt de naam van de persoon die de stand heeft aangeboden: Willem Vijn uit Hoogwoud, de penningmeester van de Nederlandsche Dambond.
Het is naar aanleiding van de in uw gewaardeerde rubriek overgenomen slagzet uit >het N.v.d.<, zogenaamd afkomstig van den beroemden Hollandschen dammer Aris de Heer, van wien in mijn boek >De Damspeler< een uitvoerige biographie wordt gegeven, dat ik een klein plaatsje verzoek voor het onderstaande, ten einde uw lezers den juisten stand van zaken eens voor te leggen. Bij voorbaat vriendelijk dank.
Kort na de oprichting van het maandblad >Het Damspel< door het Ver. Amst. Damg. In 1906, verscheen daarin dezelfde slagzet. Sedert jaren bekend met de familie De Heer, had ik te voren hen meermalen gevraagd of vader De Heer niets op damgebied had nagelaten, waarop ik steeds ten antwoord kreeg, dat niemand hunner iets bezat. Als men nu weet, dat bijna alle zoons en kleinzoons bekwame spelers zijn of waren, en zij het spel dus grootendeels van dien meester moeten geleerd hebben, ligt het voor de hand dat deze slagzet ook wel eens zou zijn aangetoond, niet waar?
Toen nu bedoelde slagzet plotseling in genoemd dagblad verscheen, waren allen met mij zeer verbaasd. Ik stelde mij weder onmiddellijk in verbinding met de familie, daar ik hoopte er thans meer voor den dag zou komen, hetgeen elk Hollandsch amateur zeker zou verheugd hebben, en niet het minst mijzelf, die steeds zoekt naar materiaal voor de geschiedenis van ons geliefd spel. Helaas, ook nu weder ontving ik dezelfde mededeling, en wel van niemand minder dan van den heer Jan de Heer, zoon van dien veteraan en voorzitter van de ‘Beemster Damclub’. Ten overvloede verklaarde de kleinzoon van genoemde Aris, en zoon van den alom bekenden meester Klaas de Heer, dat die zet niet van grootvader kon zijn, daar nimmer diens manier van spelen zulks aanbood. Ik gaf hiervan een breedvoerig verslag in mijn rubriek van 15 Sept. 1907[38] en meldde tevens daarbij dat de herkomst mij ook bekend was, zonder den naam te noemen. Nu ik evenwel zie dat de heer Battefeld niet schroomt nogmaals dezelfde aanbieding te doen in >het N.v.d.D.<, hoewel hij destijds goede nota van mijn schrijven heeft genomen, acht ik mij verplicht den juisten stand van zaken uwe lezers voor te houden, en daaraan thans nog toe te voegen, dat deze slagzet indertijd den heer Battefeld als redacteur van voormeld damblaadje werd aangeboden door den heer Vijn van Hoogwoud, veronderstellende dat hij van Aris de Heer afkomstig zou zijn, zonder evenwel ook maar het kleinste bewijs hiervoor te leveren.
Ter wille van de geschiedenis de waarheid steeds bovenal stellende, deel ik u dit mede.
Met vriendelijke damgroeten,
Amsterdam, 13 Aug. 1909
Op 15 december 1956 publiceert “Trouw”[39] een artikel over Aris de Heer en het dammuseum in Midden-beemster. Cornelis de Heer, een kleinzoon van Aris, blijkt dan in het bezit te zijn van een ‘beduimeld’ papiertje met daarop de beroemde stand en afwikkeling. Met deze publicaties blies men de legende dat de combinatie door Aris de Heer was uitgevoerd nieuw leven in. Het artikel in “Trouw” bevat naast een aantal onjuistheden ook informatie over het dammuseum in Middenbeemster waaruit blijkt dat Zaankanter Gerrit Beets een van de mannen was die zich nadrukkelijk met de Beemster damgeschiedenis bezig hield.
In “Het Damspel” van september 1958 plaatst Ben Springer een, cynische, reactie op het artikel in “Trouw”. Corrigeert hier en daar wat feiten, gelooft absoluut niet dat de stand van Aris de Heer kan zijn en haalt daartoe o.a. het artikel van C.H. Broekkamp in “De Amsterdammer” van 1907 aan.
De discussie laaide opnieuw op naar aanleiding van de artikelenreeks in het blad “Dammen” waarin Jan Wielaard in de nrs. 7,8,9 en 10 uit 1985 een vierdelige serie plaats over Klaas de Heer. Uiteraard komt de stand ook ter sprake. Jan Wielaard grijpt terug op artikelen in Het Damspel 1906, 1957 en 1958 en ‘De Amsterdammer’ 1907 en gaat dan uitvoerig in op de persoon Jacobus Bouman (1799 – 1877) en noemt o.a. de betekenis van Bouman voor de Beemster. Uit de gegevens blijkt dat Bouman een zeer betrouwbaar persoon is en schrijft dan:
De, onterechte, link met Bouman, een link waar J. Wielaard ook aan twijfelt, komt weer voort uit de publicatie in “Het Damspel” 1906 waaruit men zou kunnen opmaken dat Bouman de maker van het gedicht en de ‘eigenaar’ van de stand is geweest.
Door de goede contacten van C.H. Broekkamp met de familie de Heer en het feit dat de familie absoluut niet op de hoogte was van deze stand, is het mijn inziens niet logisch om deze stand aan Aris toe te schijven. De stand staat ook afgebeeld op de 1,5m. hoge tekening die in de hal van Het Heerenhuis hangt.
Blijft de vraag over waarom W. Vijn dit spelletje meespeelde. Overigens… diepduikend in de genealogie van de families Vijn en De Heer komt men een link tegen tussen beide families... het zou toch niet waar zijn?
OVERLIJDEN
De overlijdensadvertentie in de Purmerender Courant maakt melding van een kortstondige ziekte:
Er was geen testament, wel waren er in 1826 en 1841 huwelijkscontracten opgemaakt. Zijn overlijden gaf problemen. Recht op de erfenis hadden zijn tweede vrouw en de nog levende 10 kinderen uit de twee huwelijken. Vandaar dat de bezittingen, op verzoek van de weduwe, op 10 juni 1874 door notaris J.C. Pan uit Avenhorn[40] werden getaxeerd en een openbare verkoping liet voorbereiden.
Purmerender Courant 9 september 1874. Openbare Verkooping in de Beemster. De erven van den Heer A. de Heer, zijn voornemens om, op Maandag, den 14 September 1874, des vóórmiddags ten 11.ure, in het locaal “Het Heerenhuis’, aan de Middenbeemster, 1e. in het openbaar te verkoopen: No. 1, de gunstig bekende BOEREN-HOFSTEDE aan het Noordeinde van den Jisperweg en hoek van den Noord-Omringdijk, in de Beemster, met derzelver kapitale welingerigte Huismanswoning, Schuur, Erve, Boomgaard, Melkhok en daaraan verbonden percelen uitmuntend vruchtbaar Weiland, te zamen groot 17 Bunders, 61 v.k. Roeden, 20 v.k. Ellen, belend met den Jisperweg, den Noord- en West-Omringdijk, het volgende perceel en den heer W. Duin. No. 2, de mede gunstig bekende BOEREN-HOFSTEDE, genaamd “het Hofje” aan den West-Omringdijk, in de Beemster, met derzelver kapitale welingerigte Huismanwoning, Schuur, Erve, Boomgaard, Moestuin en daaraan verbonden percelen hoogst vruchtbaar Weiland, te zamen groot 9 Bunders, 62 k.v. Roeden, belend met den West-Omringdijk, het het vorige perceel en den Heer W. Duin. No. 3, en een kavel uitmuntend Weiland, (aan te bieden in twee percelen en in massa) aan den Noord-Omringdijk, nabij perceel No. 1 en strekkende tot aan den Vrouwenweg, in de Beemster, groot 6 Bunders, 82 v.k. Roeden, 50 v.k. Ellen, belend met de Heeren J. Oudejans, J. Luken en A. Gorter. 2e En na afloop van den verkoop, voor den tijd van 3 maanden, ter beweiding met Wolvee, in het openbaar te verhuren: acht percelen Weiland, te zamen groot 25 Bunders, 94 v.k. Roeden , 10 v.k. Ellen, deel uitmakende van de landerijen hiervoor onder Nos. 1 à 3 vermeld. Alles breeder bij biljetten omschreven. Inlichtingen verkrijgbaar ten kantore van den Notaris J.C. PAN, te Avenhorn. |
De taxatie duurde van zonsopgang tot zonsondergang; de publieke veiling nam 4 dagen in beslag en werd gehouden in ’t Heerenhuis in Middenbeemster van 14 t/m 17 september. Klaas de Heer kocht de befaamde ivoren damschijven van zijn vader aan voor nlg 13,75 en zijn halfbroer Cornelis betaalde voor een dambord (met zilveren hoeken?[41]) en damstukken nlg 3,60. Een kennelijk eenvoudiger uitgevoerd schaakspel bracht nlg 1,00 op, gekocht door Klaas Meijer. Een reserve dambord, gekocht door Klaas Weeshof in de Beemster, en schijven, gekocht door Cornelis de Heer, gingen voor respectievelijk nlg 0,90 en nlg 0,60 van de hand. De verkoop van de 2 boerderijen, grond, inboedel en schuldvorderingen bracht ongeveer nlg 150.000,00 op[42]. Tijdens de inventarisatie[43] legde de notaris o.a. het volgende vast:
Via onderstaande linken zijn de inventarisatie, het testament en de verkopingen van de bezittingen van Aris de Heer in te zien:
https://hdl.handle.net/21.12114/1251E67EB50A4107A6A2550B8F72CA4B
https://hdl.handle.net/21.12114/A4C663F52874459CB5F75616D790DF14
https://hdl.handle.net/21.12114/6B0B70E6E5C549559BCC0AF0C096D164
In het overlijdensbericht dat in Sissa[44] werd geplaatst staat abusievelijk vermeld dat Aris de Heer aan een schaakwedstrijd in 1851 deelnam, dit was echter zijn zoon Klaas de Heer.
SISSA – 1874, blz. 155:
In de editie van 1 november 1874 van de ‘Purmerender Courant’ verscheen het volgende gedicht [46]:
In heel de rei van hare vrinden,
Slechts enklen die den hoogsten trap
Van kunstgenoegen in haar vinden.
Wel wordt ze als tijdverdrijf geacht,
Als kunt slechts al te schaars betracht.
Van Embden kon met recht den naam
Van damspel groote meester dragen;
Zijn schrandere pen zoo juiste bekwam
Deed lang nog van zijn roem gewagen.
Nog altijd spreekt het nageslacht
Van wat zijn kunst heeft voortgebracht.
De Heer vol ijver, moe noch mat
Heeft nooit in ’t spel zijn man gevonden;
Met wien hij ook in ’t strijdperk trad,
Geen die hem overwinnen konde.
Een halve eeuw met kracht omgord,
Bleef hij den meester op het bord.
Hoe menigmaal, soms ver van hier,
Zag men hem op het damveld strijden;
Bedaard en vlug en sterk en fier,
Mocht hem somtijds een spelle ontglijden;
Als zulk een strijd was afgestrệen,
Ging hij toch als verwinnaar heen.
Middenbeemster 28 Sept. 1874 – J. Bouman:[47]
Purmerender Courant 01.11.1874:
Maar, zoals anno 2019 blijkt[48], bestaat er nog een versie van het gedicht, in het handschrift van J. Bouman, ook gedateerd september 1874. Wie het gedicht heeft in een aangepaste versie in de NPC heeft geplaatst is vooralsnog onduidelijk, maar het lijkt aannemelijk dat dit Bouman zelf is geweest. Naast het bekende gedicht bevat het handschrift van Bouman ook nog een ander gedicht over Aris de Heer. Onderstaand allereerst het originele handschrift en daarna een transcriptie van beide gedichten.
E.G. Dettmeijer stelde het gedicht ter beschikking van G.H. Demminck die het vertaalde en plaatste in La Gazette du Jeu de Dames van november 1886 nr. 7. [49]
Aangezien het gedicht kort na het overlijden van Aris verscheen, mogen we er toch wel van uitgaan dat de gegevens kloppen en dan doel ik met name op de informatie in het derde couplet. Hoe we de 1ste regel in het vierde couplet kunnen plaatsen is nog niet duidelijk. Bedoelt Bouman met ‘ver van hier’ soms Amsterdam, Rotterdam, Alkmaar (toernooien in 1835,36,39)?
------------
In het museum ‘Betje Wolff’ te Middenbeemster bevindt zich nog een koffiepot van Aris de Heer en een schilderij, geschilderd door zijn achterkleinzoon Simon de Heer in 1953 (zie eerdere afbeelding). Ook wordt een haarlok van Aris de Heer bewaard:
In het Betje Wolff Museum wordt een haarlok van Aris de Heer bewaard. Een bijzonder museumstuk, maar er is enige twijfel. Was dit een lok van de grote dammer, of van een van zijn nazaten? De naam Aris komt vaak voor in de familie
Bron: De Nieuwe Schouwschuit; November 2019, Aris de Heer: dammer op wereldniveau / door John Dehé.
------------
In 1956 sloeg de bliksem in de boerderij de Boreelhoeve waar Aris de Heer heeft gewoond. De boerderij brandde tot aan de grond af en daarmee ook de historische damkamer die zich daarin bevond. Het dambord met zilveren hoeken en de bijbehorende ivoren schijven kon men echter redden. Het dambord was in 1960 in het bezit van Jan de Heer[50], zoon van Klaas de Heer, de oudste zoon uit het eerste huwelijk van Aris de Heer.
De invloed van Aris de Heer was in het begin van de 20e eeuw nog merkbaar. Het was niet meer dan logisch dat de in 1906 opgerichte damclub in Middenbeemster de naam ‘Aris de Heer’ aannam. In 1924 zag een damclub in Oost-Souburg (Zeeland) het daglicht en ook deze club kreeg de naam ‘Aris de Heer’ Ik vond verder nog maar 1 teken van eerbewijs: de ‘Aris de Heer’ wisselprijs[51] die in 1906 door H.D. Salomonson te Hilversum werd uitgeloofd aan de problemist die de mooiste 3 problemen inzond gedurende de termijn Mei 1906 – 10 januari 1907. De prijs werd eigendom van hem , die 3 achtereenvolgende jaren winnaar werd of in totaal 5 maal de prijs won. De naam van de prijswinnaar werd elk jaar in het kunstvoorwerp gegraveerd. In HD 1906, blz. 85 staat de prijs, een zilveren sigarenstandaard, afgebeeld. L. Goudsmit, Amsterdam wist de prijs in 1907 te winnen, daarna was J. Noome Mzn., Purmerend de gelukkige en in 1910 G. Mantel, Hengelo. De wedstrijd bleef nog een paar jaar bestaan.
Tot slot
Gerrit Beets had veel belangstelling voor de geschiedenis van het damspel in Nederland en met name Noord-Holland. Hij correspondeerde o.a. met K.W. Kruijswijk en in Het Damspel verscheen menig artikel van zijn hand. Gedurende de jaren 1947/1953 correspondeerde hij met J. de Bruyn (1878-1862), oud-lid van Constant en later woonachtig in Zwolle, over allerlei geschiedkundige zaken. Daarbij kwam natuurlijk ook Aris ter sprake. Uit een brief van J. de Bruyn d.d. 6 juli 1948:
Dat is schrikken! Gelukkig weten we nu dat Aris zeer sterk speelde, de overgeleverde verhalen kan niemand meer op juistheid checken. Zou de Haas deze echt voor een groot deel hebben verzonnen? Feit is, dat wie heden ten dage met een afstammeling van Aris in gesprek komt, de verhalen, als waren ze kort geleden gebeurd, te horen krijgt! Aris is nog steeds niet vergeten!
- Stamboom[52]
De voorouders van Aris kwamen uit de Schermer, Aris de Heer verhuisde rond 1826, huwelijk naar de Beemster. We starten het overzicht met de grootouders van Aris en eindigen bij Jan de Heer, geboren in 1939, een directe afstammeling van Aris en Klaas de Heer.
Aris Klaasz. de Heer, geboortedatum omstreeks 1740. Beroep: Landman. Aris Klaasz. is overleden op donderdag 2 juni 1814, 74 jaar oud. Aris Klaasz. was driemaal getrouwd: Wijntje Ariens Willegrijp; Nantje Klaas en Kaatje v.d. Burg.
Kinderen van Aris Klaasz. de Heer en Wijntje Ariens Willegrijp: | ||||
1 | Duifje de Heer, | geboren op woensdag 22 oktober 1766. | ||
2 | Aryen de Heer, | geboren op zaterdag 7 oktober 1769. | ||
3 | Klaas Arisz. de Heer, | geboren op vrijdag 10 september 1773 in Zuid-Schermer. Klaas Arisz. is overleden op maandag 7 april 1845, 71 jaar oud. | ||
4 | Trijntje de Heer, | geboren op dinsdag 29 augustus 1775. | ||
Kind van Aris Klaasz. de Heer en Nantje Klaas | ||||
5 | Jacob de Heer, | geboren op donderdag 20 april 1780. |
3 Klaas Arisz. de Heer, geboren op vrijdag 10 september 1773 in Zuid-Schermer. Klaas Arisz. is overleden op maandag 7 april 1845, 71 jaar oud.
Klaas Arisz. trouwde, 29 jaar oud, op zondag 7 november 1802 met Trijntje Dirks Schermer. Trijntje Dirks is overleden op vrijdag 26 maart 1819.
Kinderen van Klaas Arisz. de Heeren Trijntje Dirks Schermer: | ||||
3.1 | Dirk de Heer. | |||
3.2 | Sijtje de Heer. | |||
3.3 | Cornelis de Heer. | |||
3.4 | Aris de Heer, | geboren op maandag 30 december 1805 in Schermerhorn. Aris is overleden op vrijdag 15 mei 1874 in Midden Beemster, 68 jaar oud. |
3.4 Aris de Heer, geboren op maandag 30 december 1805 in Schermerhorn. Aris is overleden op vrijdag 15 mei 1874 in Middenbeemster, 68 jaar oud.
Aris: Trouwde, 20 jaar oud, op Pinksterzondag 14 mei 1826 in Middenbeemster met Jantje (Jannetje) Hoogland, 24 jaar oud, geboren op zondag 31 januari 1802 als dochter van Gerrit Hoogland en Neeltje Hoogetoorn. Jannetje is overleden op woensdag 6 juni 1838 in Middenbeemster, 36 jaar oud.
Trouwde, 35 jaar oud, op zondag 22 augustus 1841 in Middenbeemster met Neeltje Beets, 20 jaar oud, geboren op Paaszondag 22 april 1821 in Middenbeemster als dochter van Cornelis Beets en Maartje Knip. Neeltje is overleden op woensdag 28 februari 1877 in Middenbeemster, 55 jaar oud.
Kinderen van Aris de Heeren Jannetje Hoogland: | ||||
3.4.1 | Klaas de Heer, | geboren op donderdag 18 juni 1829 in Middenbeemster. Klaas is overleden op zondag 18 september 1904, 75 jaar oud. |
||
3.4.2 | Gerrit de Heer, | geboren op 10 oktober 1831 in Middenbeemster. Gerrit is overleden op 2 januari 1832 in Middenbeemster. | ||
3.4.3 | Gerrit de Heer, | geboren op oudjaarsdag maandag 31 december 1832 in Middenbeemster. | ||
3.4.4 | Dirk de Heer, | geboren op maandag 23 november 1835 in Middenbeemster. | ||
3.4.5 | Lourens de Heer, | geboren op vrijdag 8 december 1837 in Middenbeemster. Lourens is overleden op 21 juni 1838 in Middenbeemster. |
Kinderen van Aris de Heer en Neeltje Beets: | ||||
3.4.6 | Trijntje de Heer, | geboren op dinsdag 22 maart 1842 in Middenbeemster. | ||
3.4.7 | Maartje de Heer, | geboren op vrijdag 19 april 1844 in Middenbeemster. | ||
3.4.8 | Cornelis de Heer, | geboren op maandag 8 december 1845 in Middenbeemster. Cornelis is overleden op vrijdag 20 november 1891, 45 jaar oud. | ||
3.4.9 | Sijtje de Heer, | geboren op vrijdag 24 november 1848 in Middenbeemster. | ||
3.4.10 | Simon de Heer, | geboren op donderdag 27 maart 1851 in Middenbeemster. Simon is overleden op maandag 22 december 1851, 0 jaar oud. | ||
3.4.11 | Aagje de Heer, | geboren op donderdag 21 oktober 1852 in Middenbeemster. | ||
3.4.12 | Simon de Heer, | geboren op dinsdag 27 mei 1855 in Middenbeemster. Simon is overleden op woensdag 10 juli 1861, 6 jaar oud. | ||
3.4.13 | Mietje de Heer, | geboren op maandag 19 oktober 1857 in Middenbeemster. Mietje is overleden op vrijdag 20 juli 1860, 2 jaar oud. | ||
3.4.14 | Jan de Heer, | geboren op dinsdag 10 juli 1860 in Middenbeemster. Jan is overleden op maandag 2 november 1936, 76 jaar oud. | ||
3.4.15 | Simon de Heer, | geboren op donderdag 19 maart 1863 in Middenbeemster. |
3.4.1 Klaas de Heer, geboren op donderdag 18 juni 1829 in Middenbeemster. Klaas is overleden op zondag 18 september 1904, 75 jaar oud.
Klaas trouwde, 27 jaar oud, op Pinksterzondag 31 mei 1857 met Neeltje Klerk.
Kinderen van Klaas de Heer en Neeltje Klerk: | ||||
3.4.1.1 | Aris de Heer, | geboren op woensdag 9 december 1857. Aris is overleden op oudjaarsdag donderdag 31 december 1857, 0 jaar oud. | ||
3.4.1.2 | Jan de Heer, | geboren op maandag 20 december 1858. Jan is overleden op nieuwjaarsdag zondag 1 januari 1933, 74 jaar oud. | ||
3.4.1.3 | Aris de Heer, | geboren op zondag 6 november 1859. Aris is overleden op zondag 26 mei 1940, 80 jaar oud. | ||
3.4.1.4 | Simon de Heer, | geboren op zondag 3 maart 1861. Simon is overleden op dinsdag 14 januari 1936, 74 jaar oud. | ||
3.4.1.5 | Jannetje de Heer, | geboren op maandag 24 februari 1862. | ||
3.4.1.6 | Jannetje de Heer, | geboren op maandag 21 september 1863. |
3.4.1.2 Jan de Heer, geboren op maandag 20 december 1858. Jan is overleden op nieuwjaarsdag zondag 1 januari 1933, 74 jaar oud.
Jan trouwde, 26 jaar oud, op woensdag 22 april 1885 in Beets met Neeltje Groenhart.
Kinderen van Jan de Heer en Neeltje Groenhart: | ||||
3.4.1.2.1 | Neeltje de Heer | geboren op dinsdag 24 augustus 1886. | ||
3.4.1.2.2 | Jan de Heer, | geboren op donderdag 7 november 1889. Jan is overleden op zaterdag 16 november 1963, 74 jaar oud |
3.4.1.2.2 Jan de Heer, geboren op donderdag 7 november 1889. Jan is overleden op zaterdag 16 november 1963, 74 jaar oud.
Jan trouwde, 22 jaar oud, op donderdag 18 april 1912 met Jannetje Marie Nat. Jannetje Marie is overleden op woensdag 10 november 1971.
Kinderen van Jan de Heer en Jannetje Marie Nat: | ||||
3.4.1.2.2.1 | Jan de Heer, | geboren op donderdag 10 juli 1913. Jan is overleden op woensdag 8 mei 1991, 77 jaar oud. | ||
3.4.1.2.2.2 | Catharina de Heer, | geboren op zondag 2 september 1917. Catharina is overleden op zondag 29 augustus 1999, 81 jaar oud. | ||
3.4.1.2.2.3 | Aris Dirk de Heer, | geboren op woensdag 21 september 1921. |
3.4.1.2.2.1 Jan de Heer, geboren op donderdag 10 juli 1913. Jan is overleden op woensdag 8 mei 1991, 77 jaar oud.
Jan kreeg een relatie met Gezina Jacoba Slot. Gezina Jacoba is overleden op dinsdag 21 maart 1989.
Kinderen van Jan de Heer en Gezina Jacoba Slot: | ||||
3.4.1.2.2.1.1 | Jan de Heer, | geboren op donderdag 6 april 1939. | ||
3.4.1.2.2.1.2 | Willem de Heer, | geboren op zondag 2 november 1941. | ||
3.4.1.2.2.1.3 | Jannie de Heer, | geboren op zondag 27 januari 1946. | ||
3.4.1.2.2.1.4 | Aris Jan de Heer, | geboren op vrijdag 27 november 1953. |
3.4.1.2.2.1.1 Jan de Heer, geboren op donderdag 6 april 1939.
Jan kreeg een relatie met Maartje Aaltje Imming, geboren op vrijdag 12 februari 1943.
Bovenstaande gegevens kreeg ik toegezonden door laatstgenoemde Jan de Heer. Zoals u ziet zijn nog lang niet alle data achterhaald en dat komt mede doordat bijv. bijna alle dochters van Aris na het huwelijk buiten de Beemster zijn gaan wonen.
Nog een stamboom
In ‘Dammen’ nr. 105/106, juli 1995 schrijft Jan Wielaard over een verre nazaat van Aris de Heer. In 1995 ontving hij van Jan de Heer uit het Groningse Loppersum een stamboom van de beroemdste damfamilie uit Nederland die zelfs teruggaat tot de 16e eeuw. Veel verder dan bovenstaande stamboom. Jan de Heer maakte de stamboom n.a.v. een familiereűnie in 1993. Deze stamboom geeft echter niet de lijn Klaas de Heer aan, welke lijn u bovenstaand wél aantreft. De vader van Jan de Heer was Cornelis de Heer, nr. 3.4.7[53]. Blijkbaar was de Beemster-tak in 1993 niet vertegenwoordigd. Er wacht dus nog een schone taak voor deze of gene: het samenvoegen van beide stambomen!
Naast de stamboom stuurde Jan de Heer ook een foto uit 1908 mee, waarop een groot aantal ‘de Heeren’ en ‘Noomen’ staan afgebeeld tijdens een simultaanseance door Herman Hoogland in Middenbeemster. K.W. Kruijswijk schrijft over deze foto in ‘Dammen’ nr. 107, september 1995:
Staand van links naar rechts:
C. de Heer Czn., A. de Heer Czn., J. IJff, J. Bakker, J. Geuzenbroek, A. de Heer Jzn., J. de Heer Czn.,
C. Hein, R. Noome Jzn., P. van Twisk, D. Jongens Pzn. en Hooiberg.
Zittend aan de tafel van links naar rechts:
A. de Heer Kzn., S. de Heer Azn., S. de Heeer Kzn., J. Noome Jzn., J. de Heer Azn., P. Zeeman Pzn.,
J. Noome Mzn., C. Noome Mzn. P. Köhne Szn., M. Noome Mzn., S. Homan, A. Noome Mzn en M. Noome Azn.